ابوالحسن طبری«ابوالحسن طبری، احمد بن محمد»، پزشک دانشمند ایرانی قرن ۴ ق، در ترنجه طبرستان زاده شد و ازاین رو، با نسبت ترنجی نیز از او یاد می‌شود. ۱ - معرفی اجمالیاز دوران آموزش ابوالحسن چیزی نمی‌دانیم و از استادان او تنها ابن سیار شناخته شده است. ابوالحسن خود در « المعالجات »، از ابن سیار ، گاه با همین عنوان و گاه با عناوین ابوماهر و ابوعمران نام می‌برد و از شیوه‌هایی که وی در درمان بیماری‌ها به کار می‌برده و خود شاهد برخی از آنها بوده، حکایت می‌کند. مهارت او بی گمان مورد تایید استادش نیز بوده است. ابوالحسن خود از اینکه یک بار نیز در درمان بیماری قلبی وی به او یاری رسانده است، گفتگو می‌کند. وی احتمالا در حدود سال ۳۷۵ ق/ ۹۸۵ م، درگذشته است. ۲ - شهرت ابوالحسن طبریابوالحسن طبری به زودی به عنوان یک پزشک متبحر شهرت یافت. در سال‌های جوانی به همراه استادش در دستگاه ابوعبدالله بریدی از امرای عباسی که دو بار نیز به وزارت رسید، به خدمت مشغول شد. همچنین با فرزند عبدالله؛ یعنی ابوالقاسم بریدی که او نیز از بزرگان دستگاه خلافت بشمار می‌رفت، در ارتباط بود. زمانی نیز ابوعبدالله بریدی وی را برای درمان نوعی بیماری سوداوی معزالدوله دیلمی، نزد وی به اهواز فرستاد. وی پس از درگذشت ابوعبدالله بریدی، به دستگاه رکن الدوله دیلمی پیوست و غالبا به درمان نزدیکان او نیز می‌پرداخت. ابوالحسن بیش از همه چیز از طریق تصنیف کتاب « المعالجات البقراطیة » شهرت یافت. این کتاب یک درس نامه پزشکی نفیس و دست کم برای دوران مؤلف آن، بی همتاست. چنان که در بسیاری از صفحات این اثر دیده می‌شود، ابوالحسن به رغم خدمت در دستگاه امیران و گرفتاری‌های ناشی از آن، فرصت سفر نیز بسیار یافته، از شهرهای بسیار دیدن کرده و از آزموده‌های گروه‌های گوناگون مردم استفاده جسته است. وی نیز در طبرستان ، ری ، اهواز ، آبادان ، بصره ، بغداد ، موصل و شام بسربرده، از کحالان و نیز از ملاحان بصره شیوه درمان برخی بیماری‌های چشم را، از اهل موصل خواص آب چشمه‌های گوگردی را در درمان بیماری‌های پوستی، از مردم ناحیه‌ای میان اصفهان و اهواز درمان مارگزیدگی را، از مردمان خوزستان درمان گزش راسو را که به سخن وی در این ناحیه بیش از هر منطقه دیگر یافت می‌شود و از اهالی سیستان شیوه درمان گزش موش کور را آموخته است. ۳ - آثار۱. المعالجات البقراطیه ؛ ۲. رسالة فی ذکر القارورة ؛ ۳. علاج الاطفال ؛ ۴. مقالة فی طب العین ؛ ۵. کتاب العین فی المعالجات ؛ ۶. القرابادین . از دو کتاب اخیر اثری برجای نمانده است. [۱]
دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۵، ص۳۴۴ ، به قلم محمدعلی مولوی.
۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور) |